Швейцарияла кулинария аш-һыуы.

Швейцар аш-һыуы бик күп төрлө һәм уға илдең төрлө төбәктәре һәм мәҙәниәттәре йоғонто яһай. Швейцар аш-һыуы ашамлыҡтарының ҡайһы берҙәре — мауыҡтырғыс, раклет, рёсти һәм Zürcher Geschnetzeltes. Швейцария шулай уҡ шоколад һәм сыр менән дан ала. Швейцарияның көнбайышында йыш ҡына француз аш-һыуы бирелә, ә итальян аш-һыуы Готхардтан көньяҡтараҡ итальян телле төбәктә популяр. Немец телле Швейцарияла башлыса немец аш-һыуын табырһығыҙ.

Фондуэ.

Фондуэ — Швейцарияның традицион ризығы, унда табала иретелгән сыр йәки шоколад менән ваҡ икмәк киҫәктәрен ашайҙар. Эмменталь һәм Груйер кеүек төрлө сырҙарҙан эшләнгән сыр менән мауығыу һәм шоколадлы фондуэ кеүек төрлө фондуэлар бар, улар шоколадты һыуға сумыу сифатында ҡуллана. Йыш ҡына партитура йәки төркөм ашамлығы булып хеҙмәт итә, мауығыу — популяр ҡышҡы һәм саңғы сәйәхәте ризығы. Артыҡ ҡалын булмаһын һәм икмәк янып бөтмәһен өсөн фондуэны тейешле температурала тотоу мөһим.

Раклетт.

Раклетт — Швейцарияның тағы бер традицион ризығы, ул башлыса немец телле Швейцарияла һәм Валела (франкофон өлкәһе) популяр. Картуф өҫтөнә ҡойолған иретелгән раклет сырынан һәм бешерелгән ит, һуған һәм ҡыяр кеүек башҡа ҡабырға ашамлыҡтарынан тора. Раклетт, ҡағиҙә булараҡ, өҫтәлгә ҡуйылған һәм бер таба раклет сыры йылытылған махсус раклет гриль өҫтөндә әҙерләнә. Ғәҙәти ҡышҡы аш булып тора һәм йыш ҡына бергә рәхәтләнеп күңел аса.

Рёсти.

Рёсти — Швейцариянан грозный картуфтан әҙерләнгән традицион ризыҡ. Картуфты, ғәҙәттә, асыҡланған майҙа йәки майҙа алтынһыу көрән һәм ҡыҫалаға тиклем ҡыҙҙыралар. Рёстиҙы йыш ҡына Zürcher Geschnetzeltes йәки һыйыр ите кеүек ит ризыҡтары оҙатыуында бирәләр, шулай уҡ төп курс булараҡ, мәҫәлән, ҡыҙҙырылған йомортҡа һәм бәбәк ашарға була. Шулай уҡ рёсти варианттары бар, мәҫәлән, ионлы рости, картуф ҡоймаҡтары һәм картуф ҡоймаҡтары.

Zürcher Geschnetzeltes.

Zürcher Geschnetzeltes — Цюрих ҡалаһынан традицион ашамлыҡ, ул йоҡа ғына итеп ҡырҡылған япрағынан (йәки сусҡа ите) һәм ҡаймаҡлы соустағы бәшмәктәрҙән әҙерләнгән. Йыш ҡына рёсти менән бирелә һәм немец телле швейцар аш-һыуының иң билдәле ризыҡтарының береһе булып тора. Цюрчер Гешнетцельтес Цюрих аш-һыуында барлыҡҡа килгән һәм башта Цюрих бутчерҙары тарафынан уйлап сығарылған. Швейцарияла бик популяр ашамлыҡ булып тора, шулай уҡ халыҡ-ара билдәле.

Тәм-том.

Швейцария шулай уҡ үҙенең тәм-томдары һәм шоколадтары менән билдәле. Ҡайһы бер билдәле швейцар тәм-томдары:

Тоблероне: швейцар шоколад планкаһында бал һәм баҙам иҫкәрмәләре бар, ул үҙенә генә хас өсмөйөш формаһында етештерелә.

Линдт: Сифатлы шоколадтары менән билдәле тағы бер билдәле швейцар шоколад маркаһы.

Һөт шоколад: Швейцария һөт шоколадтары бөтә донъяла үҙенең сифаты һәм тәме менән баһалана.

Рёсти чиптары: хеш-көрән төҫкә оҡшаған һәм миҙгелле дөгө чиптары.

Гецли: Швейцарияла бик популяр булған печенье йәки печенье төрө.

Меринг: Швейцарияла һәм Францияла бик популяр булған татлы меринг төрө.

Швейцарияла етештерелгән башҡа тәм-томдар һәм шоколадтар бик күп, улар бөтә донъяға билдәле.

Тоблероне.

Тоблероне — билдәле швейцар шоколад планкаһы, тоблер компанияһы уйлап тапҡан һәм 1908 йылдан алып етештерелгән. Һөтлө шоколадтан, балдан һәм баҙамдан эшләнгән өсмөйөшлө шоколад рәшәткәһе. «Тоблероне» атамаһы Тоблер компанияһы атамаһынан һәм «торрон» (итал. for nougat) һүҙенән тора. Тоблероне бөтә донъяға билдәле һәм швейцария шоколад мәҙәниәте символы булып тора. Тоблероненың төрлө тәм-томдары һәм дәүмәлдәре бар, йәғни Аҡ Тоблероне, Ҡара Тоблероне һәм Мини Тоблероне.

Гецли.

Гецли — Швейцарияла бик популяр булған печенье йәки печенье төрө. «Гецли» атамаһы швейцар диалектынан килеп сыҡҡан һәм «печенье» йәки «бәләкәй кондитер изделиелары» тигәнде аңлата. Гецли , ғәҙәттә, он, шәкәр, йомортҡа һәм майҙан әҙерләгән ваҡ, түңәрәк йәки овал печенье була. Печеньеның төрлө төрҙәре бар, мәҫәлән, сиңерткә печеньеһы, ваниль ярым айҙары, шоколадлы печенье һәм сәтләүек печеньеһы. Гецлиҙы йыш ҡына ҡәһүә йәки сәй менән туҡландыралар, шулай уҡ Швейцарияның популяр сувениры булып торалар.

Меринг.

Меринг — йомортҡа аҡтарынан һәм шәкәрҙән эшләнгән татлы меринг төрө. Мерингтың ике төрө бар: француз мерингеһы һәм швейцар мерингеһы. Француз мерингаһы ҡаты һуғылған йомортҡа аҡһылдарынан һәм шәкәрҙән тора, уларҙы аҡрынлап даими һығып йылыталар. Швейцар мерингеһы йомортҡа аҡһымдарынан һәм шәкәрҙәрҙән тора, улар массаһы йылы булғансы һыу ваннаһы өҫтөндә бергә йылытыла, һуңынан ҡаты һәм ялтырап торғансы һуғыла. Меринге күп кенә бешереү рецептарында ҡулланыла, мәҫәлән, павлова, еклер, тарт, торт һәм кремдар тоҡандырыу өсөн. Мерингеның сығышы Швейцарияла һәм Францияла бар.

Зугер Киршторте.

Зугер Киршторте — Үҙәк Швейцарияның Зуг ҡалаһынан традицион торт. Ул губкалы торт ҡатламынан, сейә ҡатламынан һәм һығылған крем ҡатламынан торған өс ҡатлы торттан тора. Губкалы торт нигеҙен, ғәҙәттә, йомортҡа, шәкәр, он һәм бешереү онтағынан эшләйҙәр. Сейәне ғәҙәттә сиропта йыйып алалар, ә һығылған кремды туңдырылған шәкәр һәм ваниль шәкәре менән тәмләп ҡарайҙар. Тортты йыш ҡына шоколад йәки һығылған крем менән биҙәйҙәр. Зуг сейә торты Швейцарияла бик популяр торт булып тора һәм уны йыш ҡына айырым осраҡтарҙа һәм байрамдарҙа бирәләр.

Һыра.

Швейцарияла һыра етештереү традицияһы күптән бар һәм төрлө типтағы һыра етештереүсе төбәк һыра ҡайнатыу заводтары күп. Ҡайһы бер билдәле швейцар һыралары:

Мерцен: Швейцариянан классик һыра яҙ һыра ҡайната һәм көҙгөһөн иҫерек була. Уртаса һәм юғары спиртлы эсемлектәргә һәм яман тәмгә эйә.

Хефевейзен: Швейцариянан йҙай менән ҡайнатылған һәм бойҙайға оҡшаш тәме булған һыра. Бер аҙ болотло була һәм йыш ҡына цитрус емештәре менән бирелә.

Пильснер: Швейцариянан чех Пильснер стиле буйынса һыра ҡайнатылған алһыу һыра. Хоптың тәме көслө һәм күңелгә ятышлы әселеккә эйә.

Ҡараңғы: Швейцариянан ҡараңғы мальтанан әҙерләнгән һәм яман һәм ҡыҙҙырылған тәме булған һыра.

Бок һыраһы: Швейцариянан ҡышын һыра ҡайнатылған һәм спирт миҡдары юғары булған көслө һыра. Нәҙек һәм татлы тәмгә эйә.

Швейцарияла һыраның төбәктән-төбәккә һәм һыра ҡайнатыу заводына тиклем үҙгәреп торған башҡа төрҙәре лә байтаҡ. Һуңғы йылдарҙа Швейцарияла ла һөнәрселек һыра сәхнәһе ныҡ үҫешә, шуға күрә эксперименталь һыра тәҡдим иткән ваҡ һыра ҡайнатыу заводтары күбәйә бара.

Шарап.

Швейцарияла элек-электән шарап эшләү традицияһы бар һәм төрлө шарап етештереүсе төбәк шарап заводтары күп. Швейцарияның ҡайһы бер билдәле шарап үҫтереүсе төбәктәре:

Вале: Швейцарияның көньяҡ-көнбайышында «Пинот-Нуар» йөҙөм сортынан эшләнгән ҡыҙыл шараптары менән билдәле шарап үҫтереүсе төбәк.

Вод: Швейцарияның көнбайышында шарап үҫтереүсе төбәк шарап үҫтереүсе, шарап етештереүсе төбәк, шарап етештереүсе, шараптар шараптары Шасси виноград сортынан эшләнгән.

Граубюнден: Көнсығыш Швейцарияла шарап үҫтереүсе төбәк, «Пинот Нуар» виноград сортынан әҙерләнгән ҡыҙыл шараптары һәм Шардонный виноград сортындағы аҡ шараптары менән билдәле.

Тичино: Швейцарияның көньяғында шарап үҫтереүсе төбәк Мерлот виноград сортынан ҡыҙыл шараптары һәм Пинот Гриджо виноград сортындағы аҡ шараптары менән билдәле.

Цюрих күле: Швейцарияның төньяғында шарап үҫтереүсе төбәк, Рислинг виноград сортынан етештерелгән аҡ шараптары менән билдәле.

Швейцарияның башҡа бик күп шарап үҫтереүсе төбәктәре лә бар, улар төбәктән-төбәккә һәм шарап заводына тиклем төрлөсә. Швейцария бәләкәй генә ил булһа ла, үҫеү шарттары һәм шараптарҙың сифаты бик юғары.