ታሪኽ ፈጣን ምግቢ ሕቡራት መንግስትታት ኣመሪካ ።

ቅልጡፍ ምግቢ ነቲ ብቕልጡፍን ብቐሊልን ዚዳሎ መብዛሕትኡ ግዜ ኸኣ ብሕሱር ዋጋ ዚሽየጥ ምግቢ የመልክት። ኣብ ሕቡራት መንግስትታት ኣመሪካ ዘሎ ኢንዱስትሪ ፈጣን ምግቢ ነዊሕን ዜሐጕስን ታሪኽ እዩ ዘለዎ ፣ ገለ ኻብቲ ኣብ መጀመርታ መበል 20 ዘመን ዝነበረ ናይ መጀመርታ ኣብያተ ምግቢ ፈጣን ምግቢ እዩ ።

ሓደ ኻብቲ ኣብ ሕቡራት መንግስትታት ኣመሪካ ፈጣን ምግቢ ኸም ዘሎ ዚሕብር ናይ ጥንቲ ኣብነታት እታ ኣብ መወዳእታ መበል 19 ዘመን ናብ ዕዳጋ ዝኣተወት ናይ ምግቢ ማኪና እያ ። እዘን ተንቀሳቓሲት ናይ ምግቢ ዓበይቲ ማካይን እዚኣተን መብዛሕትኡ ግዜ ኣብ ጥቓ ፋብሪካታትን ሰራሕተኛታት ዝነብሩሉ ኻልእ ቦታታትን ኢየን ዝርከባ ነይረን ንሰባት ከኣ ቅልጡፍ መግቢ ንኽምገቡ ምሹእ መገዲ ይኸፍታ ነበራ።

ኣብ 1920ታትን 1930ታትን ዓማዊል ካብ ማኪናኦም ምግቢ ዚዕድጉሉ ኣብያተ ምግቢ ህቡብ ኰነ። እዚ ኣብያተ-ምግቢ እዚ መብዛሕትኡ ግዜ ኣብ ጥቓ ጽርግያታት ስለ ዚርከብ ንተጓዓዝቲ ደው ኢሎም ምግቢ ኺምገቡ ኣጋጣሚ ይኸፍተሎም ነበረ።

ብ1940ታት ከም ማክዶናልድስን በርገር ኪንግን ዝኣመሰላ ሰንሰለት ምግቢ ኺቕልቀል ጀመረ እዚ ድማ ነቲ ፈጣን ምግቢ ዚዳለወሉን ዚሽየጠሉን መገዲ ኣዐረዮ። እዚ ሰንሰለት እዚ ብዙሕ ምግቢ ብቕልጡፍ ንምድላው ተክኒካት ኣሰምብሊ ይጥቀም ነበረ ፣ እዚ ኸኣ ፍርያቶም ብትሑት ዋጋ ንኺሸጡ የኽእሎም ።

ካብቲ ግዜ እቲ ኣትሒዙ ኢንዱስትሪ ፈጣን ምግቢ እናዓበየን እናማዕበለን እዩ ዚኸይድ ዘሎ፣ ኣብዚ እዋን እዚ ዓደግቲ እተፈላለየ ዓይነት ኣብያተ ምግቢ ኺረኽቡ ይኽእሉ እዮም። ሎሚ ኣብ መላእ ሕቡራት መንግስትታት ኣመሪካ ኣብያተ ምግቢ ፈጣን ምግቢ ይርከብ እዩ ፣ ሕጂ እውን እንተ ዀነ ሰባት ቅልጡፍን ምሹእን ምግቢ ኺምገቡ እዮም ዚደልዩ ።

ታሪኽ እቲ ኣብ ጥንታዊት ፖምፐይ ዝነበረ ፈጣን ምግቢ ።

ኣብ ጥንታዊት ፖምፐይ ፈጣን ምግቢ ኸመይ ይመስል ከም ዝነበረ ንምግላጽ ዜጸግም እዩ ፣ ከመይሲ ከምቲ ሎሚ እንፈልጦ ፈጣን ምግቢ ኣብቲ ግዜ እቲ ኣይነበረን ። ይኹን እምበር ኣብ ጥንታዊት ፖምፐይ ሰባት ብቕልጡፍን ብቐሊልን ዚብላዕ ምግቢ ዚዕድጉሉ ቦታታት ነይሩ ኪኸውን ይኽእል እዩ

ፖምፐይ ኣብታ ሕጂ ኣብ ኢጣልያ እትርከብ ካምፓንያ እትበሃል ከተማ ሮሜ እያ ነይራ ። እታ ኸተማ ብ79 ከ. ኣ. ዘ. ዓነወት ከረን ቬሱቭየስ ምስ ተባርዐ ኸኣ ኣብ ትሕቲ ሓሙዅሽትን ዕንጨይትን ተቐብረት ኣብ መበል 18 ዘመን ከኣ እንደገና ተረኽበ።

ኣብ ፖምፐይ ዚርከብ ንኣሽቱ ምግቢ ኣብ ፍርስራስ እታ ኸተማ እንተላይ ኣብ ፍርስራስ እንዳ ሕብስቲ ኣብ መሕደር ኣቝሑ ከምኡውን ኣብ ካልእ ዓይነት ድኳናት ይርከብ እዩ ። እዚ ኣብያተ-ምግቢ እዚ ከም እንጌራን ጅብናን ካልእ ቀሊልን ቀሊልን ምግቢ ዝኣመሰለ እተፈላለየ ዓይነት ምግቢ የዳሉ ነይሩ ኪኸውን ይኽእል እዩ። ኣብ ጥንታዊት ፖምፐይ ዚነብሩ ሰባት ካብ ሸየጥቲ ጐደናታት ምግቢ ዓዲጎም ወይ ኣብ ቤቶም ይበልዑ ኪዀኑ ይኽእሉ እዮም።

ብሓፈሽኡ ክርአ ኸሎ ከምቲ ሎሚ እንፈልጦ ፈጣን መግቢ ኣብ ጥንታዊት ፖምፐይ እኳ እንተ ዘይነበረ ሰባት ብቕልጡፍን ብቐሊልን መግቢ ዝበልዑሉ ቦታታት ነይሩ ክኸውን ይኽእል ኢዩ።

ምግቢ ኽሳዕ ክንደይ ብቕልጡፍ ናብ ኤውሮጳ ኸም ዝመጸ ዚገልጽ ዛንታ።

ኣብ ኣውሮጳ ዘሎ ናይ ፈጣን ምግቢ ኢንዱስትሪ ብተዛማዲ ናይ ቀረባ እዋን ታሪኽ ኣለዎ ኣብ 1950ታትን 1960ታትን ከኣ ናይ መጀመርታ ሰንሰለት ፈጣን ምግቢ ኣብቲ ኸባቢ ተራእየ ።

ሓደ ኻብቲ ኣብ ኣውሮጳ ንመጀመርታ ግዜ እተሰርሐ ሰንሰለት ምግቢ ማክዶናልድእዩ እዩ ፣ እዚ ኸኣ ብ1974 ንመጀመርታ ግዜ ኣብ ዩናይትድ ኪንግደም ቤት ምግቢ ኸፈተ ። ኣቐድም ኣቢሉ ማክዶናልድ ድሮ ኣብቲ ኣብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ዘሎ ናይ ፈጣን ምግቢ ኢንዱስትሪ ዓብላሊት ኰይና ኣቚማ ነበረት ብቕልጡፍ ድማ ናብ ካልኦት ሃገራት እንተላይ ናብ ኣውሮጳ ሰፍሐት።

ብ1970ታትን ብ1980ታትን ከም በርገር ኪንግን ኬ. ኤፍ. እዚ ሰንሰለት እዚ ልክዕ ከም ማክዶናልድ ብዙሕ ምግቢ ብቕልጡፍ ንምድላው ናይ ኣሰምብሊ መስመር ሜላታት ይጥቀም ነበረ እዚ ድማ ፍርያቶም ብትሑት ዋጋ ንኽሸጡ የኽእሎም ።

ሎሚ ኢንዱስትሪ ፈጣን ምግቢ ኣብ ኣውሮጳ ብጽቡቕ እዩ ዚምስረት ዘሎ፣ ኣብቲ ኸባቢ ድማ እተፈላለየ ዓይነት ፈጣን ምግቢ ኣሎ። ኣብ መብዛሕትአን ከተማታትን ከተማታትን ኣውሮጳ ፈጣን ምግቢ ይርከብ እዩ ፣ ሰባት ከኣ ቅልጡፍን ምሹእን ምግቢ ኺምገቡ እዮም ዚደልዩ ።

ምግቢ ኽሳዕ ክንደይ ብቕልጡፍ ናብ እስያ ኸም ዝመጸ ዚገልጽ ዛንታ።

ኣብ እስያ ዘሎ ናይ ፈጣን ምግቢ ኢንዱስትሪ ብተዛማዲ ናይ ቀረባ እዋን ታሪኽ ኣለዎ ኣብ 1970ታትን 1980ታትን ከኣ ናይ መጀመርታ ሰንሰለት ፈጣን ምግቢ ኣብቲ ኸባቢ ተራእዩ ኢዩ።

ሓደ ኻብቲ ኣብ እስያ ንመጀመርታ ግዜ እተሰርሐ ሰንሰለት ምግቢ ማክዶናልድእዩ እዩ ፣ እዚ ኸኣ ብ1971 ኣብ ጃፓን ናይ መጀመርታ ቤት ምግቢ ኸፈተ ። ኣቐድም ኣቢሉ ማክዶናልድ ድሮ ኣብቲ ኣብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ዝርከብ ናይ ፈጣን ምግቢ ኢንዱስትሪ ዓብላሊት ተወዳዳሪት ኰይና ኣቚማ ነበረት ። ብቕልጡፍ ድማ ናብ ካልኦት ሃገራት እንተላይ ናብ እስያ ሰፍሐ ።

ከም ኬ. ኤፍ. ኪንግን በርገር ኪንግን ዝኣመሰላ ኻልኦት ሰንሰለት ምግቢ እውን ብ1970ታትን ብ1980ታትን ኣብ እስያ ኣብያተ ምግቢ ኺኸፍታ ጀመራ። እዚ ሰንሰለት እዚ ልክዕ ከም ማክዶናልድ ብዙሕ ምግቢ ብቕልጡፍ ንምድላው ናይ ኣሰምብሊ መስመር ሜላታት ይጥቀም ነበረ እዚ ድማ ፍርያቶም ብትሑት ዋጋ ንኽሸጡ የኽእሎም ።

ሎሚ ኢንዱስትሪ ፈጣን ምግቢ ኣብ እስያ ብጽቡቕ እዩ ዚምስረት ዘሎ፣ ኣብቲ ኸባቢ ድማ እተፈላለየ ዓይነት ፈጣን ምግቢ እዩ ዚዓዪ። ኣብ መብዛሕትአን ኣብ እስያ ዚርከባ ኸተማታትን ከተማታትን ቅልጡፍ ምግቢ ኺርከብ ይከኣል እዩ ፣ ሰባት ከኣ ቅልጡፍን ምሹእን ምግቢ ኺምገቡ እዮም ዚደልዩ ።

ታሪኽ ኣብያተ-ምግቢ ማክ ዶናልድ ።

ማክዶናልድ ብ1940 በቶም ኣብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ዝነበሩ ሪቻርድ ማክዶናልድን ሞሪስ ማክዶናልድን እተመስረቱ ናይ ፈጣን ምግቢ ሰንሰለት ኢዩ ። እዚ ኩባንያ እዚ ሓደ ኻብቲ ኣብ ልዕሊ 100 ሃገራት ልዕሊ 38,000 ቦታታት ዘለዎ ኣብ ዓለም ኣዝዩ ፍሉጥን ዕዉትን ሰንሰለት ምግቢ እዩ።

እቲ ናይ መጀመርታ ቤት መግቢ ማክዶናልድ ኣብ ሳን በርናርዲኖ ካሊፎርንያ ንእሽቶ ማኪና ኢዩ ነይሩ። በቲ ኻብ ሓድሽን ብሉጽን ተዋጽኦታት ዚስራሕን ብስርዓት ዚዳሎን ሃምበርገር እዩ ዚፍለጥ ነይሩ። ብ1948 እቶም ማክዶናልድ ኣሕዋት ነቲ ብትሑት ዋጋ ብዙሕ ሃምበርገር ብቕልጡፍ ንምድላው ናይ ኣሰምብሊ መስመር ዝጥቀሙሉ ዝነበሩ "ናይ ፍጥነት ኣገልግሎት ሲስተም " ኣተኣታተዉ ። እዚ ኣገባብ እዚ ነቲ ናይ ፈጣን ምግቢ ኢንዱስትሪ ኣዐረዮ ንማክዶናልድ ከኣ ናይ ስድራቤት ስም ኣብ ምግባር ሓጊዙ ኢዩ።

ብ1950ታት ረይ ክሮክ ዚበሃል ጸባ ዚሰቲ ሰብኣይ ብዛዕባ ቤት ምግብን ብዛዕባ እቲ ፍሉይ ናይ ንግዲ ሞደልን ማክዶናልድ ኣሕዋት ተገዳስነት ኣሕደረ። ኣብ መወዳእታኡ ነቲ ማክዶናልድ ዝነበሮ ኣተሓሳስባ ፍቓድ ክህቦ ክፈቕዱሉ ኣእመኖም ብ1955 ከኣ ክሮክ ናይ መጀመርታ ናይ ማክዶናልድ ቤት መግቢ ኣብ ደ ፕለይንስ ኢልዮንስ ከፈተ ። ካብቲ ግዜ እቲ ኣትሒዙ እቲ ኩባንያ ብቕልጡፍ እናሰፍሐ ኸደ ብ1960ታት ከኣ ማክዶናልድስ ዓለምለኻዊ ተርእዮ ዀነ።

ሎሚ ማክዶናልድ ብበርገር ብሽኮቲ ከምኡውን ብኻልእ ፈጣን ምግቢ ከምኡውን በቲ ብወርቂ እተሰርሐ ቐስታዊ ቕርጺ ዘለዎ ስእሊ ኢዩ ዝፍለጥ ። ነቲ ናይ ፈጣን ምግቢ ኢንዱስትሪ ይመርሖ ኣሎ ኣብ መላእ ዓለም ዝርከቡ ሰባት ከኣ ቅልጡፍን ምሹእን መግቢ የናድዩ ኣለዉ ።

ታሪኽ በርገር ኪንግ ።

በርገር ኪንግ ብ1953 ኣብ ጃክሰንቪል ፍሎሪዳ ብጄምስ ማክላሞርን ዴቪድ ኤድጀርተንን እተመስረተ ሰንሰለት ምግቢ እዩ ። እቲ ኩባንያ በቲ ብ1957 እተኣታተወ በርገር ብፍላይ ከኣ በቲ ሃፐር ሳንድዊች ዚበሃል ክታሙ እዩ ዚፍለጥ ።

በርገር ኪንግ ኣብ መጀመርታ እቲ ንጥፈታቱ ብትሑት ዋጋ ብሉጽ ሃምበርገር ኣብ ምሃብ ኣተኰረ። እቲ ኩባንያ ብትሑት ዋጋ ብዙሕ ምግቢ ንምድላው ምስ ማክዶናልድ ዚመሳሰል ናይ ኣሰምብሊ መስመር ተጠቕመ ።

ብ1960ታትን ብ1970ታትን በርገር ኪንግ ኣብ ውሽጢ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካን ኣብ መላእ ዓለምን ብቕልጡፍ ሰፍሐ። እቲ ኩባንያ ብ1963 ካብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ወጻኢ ኣብ ፖርቶ ሪኮ ናይ መጀመርታ ቤት መግቢ ኸፈተ ኣብቲ ስዒቡ ዝነበረ ዓሰርተታት ዓመታት ድማ ናብ ካልኦት ሃገራት እናሰፍሐ ኸደ ።

ሎሚ በርገር ኪንግ ሓደ ኻብቲ ኣብ ዓለም ካብ ዘሎ ሰንሰለት ፈጣን ምግቢ እቲ ዝዓበየን ህቡብን ኰይኑ ኣብ ልዕሊ 100 ሃገራት ከኣ ልዕሊ 17,000 ድኳናት ኣለዎ። እቲ ኩባንያ በቲ ሃልሃል ዚብል በርገርን በቲ ዓማዊል ኣቕሑኦም ኪለምድዎ ዜኽእሎም "መገዲኻ ግበር" ዚብል ጭርሖኡን እዩ ዚፍለጥ። በርገር ኪንግ ነቶም ቅልጡፍን ምሹእን ምግቢ ዚደልዩ ሰባት ህቡብ ምርጫ ዀይንዎም ኣሎ ።

ታሪኽ ፒዛ ሃት ።

ፒሳ ሃት ብ1958 ኣብ ዊቺታ ካንዛስ ብዳንን ፍራንክ ካርኒን ኣሕዋት እተመስረተ ሰንሰለት ፒዘርያ እዩ ። እቲ ኩባንያ ሓደ ኻብቶም ንመጀመርታ ግዜ እተቘርጸ ፒሳ ዘቕረቡ ሰባት እዩ ነይሩ በቲ ኣብ ኣብያተ-ምግቢ ዚርከብ ፍሉይ ቀይሕ ናሕሱ ድማ ይፍለጥ ነበረ።

ኣብ መጀመርታ ዓመታት ንጥፈታታ ፒሳ ሃት ብሚዛናዊ ዋጋ ብሉጽ ፒሳ ኣብ ምድላው ኣተኰረት ። እታ ኩባንያ ንዓማዊል ንምስሓብ እተፈላለየ ሜላታት ዕዳጋ ተጠቕመት፣ ንኣብነት ብናጻ ፒሳታታ ብናይ ስፖርት ውድድራትን ብናይ ተለቪዥን መወዓውዒታትን ኣቢላ ኸተብጽሖም ከኣለት።

ብ1960ታትን ብ1970ታትን ፒዛ ሃት ኣብ ውሽጢ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካን ኣብ መላእ ዓለምን ብቕልጡፍ ሰፍሐት። እቲ ኩባንያ ብ1968 ካብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ወጻኢ ኣብ ካናዳ ናይ መጀመርታ ቤት መግቢ ኸፈተ ኣብቲ ስዒቡ ዝነበረ ዓሰርተታት ዓመታት ድማ ናብ ካልኦት ሃገራት እናሰፍሐ ኸደ ።

ሎሚ ፒሳ ሃት ሓንቲ ኻብተን ኣብ ልዕሊ 100 ሃገራት ልዕሊ 18,000 ቦታታት ዘለዋ ኣብ ዓለም ዚርከባ ዝዓበያ ፍሉጣት ሰንሰለት ፒሳ እያ። እቲ ኩባንያ ብእተፈላለየ ዓይነት ፒሳ ኸምኡውን በቲ ፓስታ ዚበሃል ምግቡን ኣኽናፉን ካልእ መቝነን እዩ ዚፍለጥ ። ፒሳ ሃት ሕጂ እውን እንተ ዀነ ሰባት ቅልጡፍን ምሹእን ምግቢ ኺምገቡ እዮም ዚደልዩ ።

ፒሳ ምምሃዝ።

ፒሳ ብልክዕ መበቈሉ ዜከራኽር እኳ እንተ ዀነ ፒሳ ኻብ ኢጣልያ ብፍላይ ከኣ ካብቲ ኣብ ደቡባዊ ኢጣልያ ዚርከብ ካምፓንያ ኸም ዝመጸ ብሰፊሑ እዩ ዚእመን። ፒሳ ብጥንታውነቱ ቐዳማይ ቦታ ዚወሃቦ ካብቲ ብሑቝን ጅብናን ካልእ ነገራትን እተሰርሐ ምግቢ ዚገልጽ ኣብ ደቡባዊ ኢጣልያ ኣብ እትርከብ ከተማ ጋታ እተረኽበ ኢደ ጽሑፍ ላቲን እዩ።

ይኹን እምበር ከምቲ ሎሚ እንፈልጦ ፒሳ ኻብ መወዳእታ መበል 18 ዘመን ወይ ኣብ መጀመርታ መበል 19 ዘመን ኣብታ ኣብ ኢጣልያ እትርከብ ከተማ ናፕልስ እዩ መጺኡ ። ኣብቲ ግዜ እቲ ፒሳ ብሑቝ እተሰርሐ ቐሊል ምግቢ እዩ ነይሩ ፣ ኮሚደረን ጅብናን ካልእ ነገራትን እውን ነበሮ ። ሸየጥቲ ጐደናታት ይሸጥዎ ብቐንዱ ድማ ድኻታት ይበልዕዎ ነበሩ ።

ኣብ መወዳእታ መበል 19ን መጀመርታ መበል 20ን ዘመን ፒሳ ኻብ ኢጣልያ ሓሊፉ ህቡብ እናዀነ ኸደ ፣ ኣብ መወዳእታኡ ኸኣ ናብ ካልእ ክፋላት ኣውሮጳን ናብ ዝተረፈ ኽፋል ዓለምን ተዘርግሐ ። ሎሚ ኣብ መላእ ዓለም ዚነብሩ ሰባት ፒሳ ይሕጐሱ እዮም ፣ ብእተፈላለየ ቕዲታትን መቐረትን ድማ ይርከብ እዩ ።

ኣብ ኣፍሪቃ ዚርከብ ቅልጡፍ ምግቢ ።

ኣብ ኣፍሪቃ ዘሎ ናይ ፈጣን ምግቢ ኢንዱስትሪ ብተዛማዲ ንእሽቶ ኢዩ ኣብ 1970ታትን 1980ታትን ከኣ ናይ መጀመርታ ሰንሰለት ፈጣን ምግቢ ኣብቲ ኸባቢ ይርአ ኣሎ።

ሓደ ኻብቲ ኣብ ኣፍሪቃ ንመጀመርታ ግዜ እተሰርሐ ሰንሰለት ምግቢ ኬ. ኤፍ. ከም ማክዶናልድስን በርገር ኪንግን ዝኣመሰላ ኻልኦት ሰንሰለት ምግቢ እውን ኣብ 1980ታትን 1990ታትን ኣብ ኣፍሪቃ ኣብያተ-ምግቢ ኸፊተን እየን። እዚ ሰንሰለት እዚ ከም ኬ. ኤፍ.

ሎሚ ኢንዱስትሪ ፈጣን ምግቢ ኣብ ኣፍሪቃ ብጽቡቕ እዩ ዚምስረት ዘሎ፣ ኣብቲ ኸባቢ ድማ እተፈላለየ ዓይነት ፈጣን ምግቢ እዩ ዚዓዪ። ኣብ መብዛሕትአን ከተማታት ኣፍሪቃ ቅልጡፍ ምግቢ ዚቐርበሉ ኣብያተ ምግቢ ኣሎ ፣ ሕጂ እውን እንተ ዀነ ሰባት ቅልጡፍን ምሹእን ምግቢ ኺምገቡ እዮም ዚደልዩ ። ይኹን እምበር ኣብ ኣፍሪቃ ዘሎ ናይ ፈጣን ምግቢ ኢንዱስትሪ ገና ይዓቢ ኣሎ ከምቲ ኣብ ካልእ ክፍልታት ዓለም ኣስፋሕፊሑ ዘሎ ድማ ኣይኰነን።